उन्हाच्या उपासना

डिजिटल झाला तरी रेडिओ खरखरतो काही गोष्टी स्वभाव बदलू देत नाही. हसण्याचाही प्रयत्न करावा लागतो खोटे दात खरे वाटावे इतका मी हसतो. अवघड होते कधी कधी चांगल्या शिव्या आठवत नाही असभ्य वागावे कधीतरी तर चेहर्या वरून जाणवत नाही काढा किंवा निकाढा, कडूपणा किती चांगला हे पटवून देण्याचा हुरूप आला की साखर वाढते. चाळीशीत बाप होतांना, नेमकं कुठल्या क्षमतांवर हायस वाटावं कुठल्या क्षमतांवर चिंता करावी. चष्मा आणि पांढरे केस, कशाला चढाओढ करावी. कर्तव्य असो किंवा हक्क कलम करून नमूद करत येतं नियम बाह्य ते प्रेमच पुन्हा सर्वत्र स्वीकार्य असतं. साधी संध्याकाळ पण कातरवेळ म्हणावी ही कवींची शब्द निवड, आपल्या म्हाताऱ्या बापासोबत सिनेमाला जावं ही आपली आवड. 

पूर्वी शेजारी असायचे  बडबड, गप्पा मारायला  सगळ्यांनाच आवडायचं  गाह्रानी गायला.  आता उरलेत कावळे  तेही आज उडाले  कोण छतावर  काय वाळवण घातले  समोरच झाड शोभेसाठी जपून ठेवलय सोसायटीने   एक घरटं आहे  मादा कोण आणि नर कोण  मन कावळ्यातही वर्चस्व आणि दडपण शोधात आहे.   माझी घालमेल झाली कि  मला सारखं आठवतं  कावळा कुरडतडतो जिवंत सरड्याला  का वळला असेल तो  माझ्याच काचे कडेला ? आपण मुद्दाम दुपारचं  ऐकावं राजन साजन मिश्र  आणि हा एकाच  कवकवकण्याचे  सूर बदलतो आहे.  सूचना आणि तेच ते  घरातही हे न ते  सारखं मला  आठवून देत आहे.  किचनच्या खिडकीत आल्यावर   पोळ्याचें तुकडे पळवायचे  पण बंद काचेला चोची मारून  तू काय मिळविले आहे.  सवयीचा भाग आहे असं म्हणायला आयुष्य  फार काही प्रॅक्टिकल झालं नाही  पण तुझ्या शिवाय करमत नाही  हे माझं म्हणणं मुळीच नाही.  कुणी कावळा पाळलेला  आठवत नाही  पिंडाला शिवण्यासाठी  दर्भ असेल तर खऱ्या  कावळ्याची गरज नाही.  खिन्न होते शांतता रात्रीची काही हालचाल नाही  कुणास ठाऊक का  काळोख

एक कबुतर आले खिडकीत मुद्दाम बसले  कबूल त्याचे गुलाबी पाय मी लपून पहिले. कित्ती वेळच वारा हलवत राहिला पानांना  दुः ख माझे हसरे, तरी वेदना हिरव्या देठांना   गहिरे उतरू किती, शब्द राहिलेत सुके  अर्थचिंब भिजली मुळे, पान पान राहिले सुके.  पुन्हा तुझी आठवण येते, पुन्हा चन्द्र रुतु लागतो  पुन्हा अस्ति माझ्या मी खोल पुरु लागतो.  हे दिवस निरस असे, ते होते रंग दिवाने  रक्तावीना उमलले पळस फुल जांभळे.  ते अभ्यंगातून सुचिर झाले मिठीत मिटणारें सारे  जळून विस्तीर्ण कापराचे क्षण विरक्त झाले कसे  हाती हात धरून तू वाचलीस पत्रे तुझीच  शब्द तरंगतात इथे भास सारे आरसे तुझे     

ते बघा खांद्यावर ओझे घेतलेले  आणि ओझे घेऊन वाकून गेलेले वाकून वाकून चालता चालता  लवचिक हाडांतून पोकळ झालेले.  पोकळ हाडांनी विवशतेचे स्वास घेणारे  शास्वत विवशतेचे उश्वास सोडणारे  स्वास घेता घेता अगतिकतेनं हलणारे  हलता हलता अगतिकतेचा सहारा घेणारे  दिवसाची  झंझट रात्रीवर चढवतांना  रात्रीची नपुंसकता दिवसावर लावतांना  बेरीज हिशोब, जुगार- जिंदगी  वजा -शून्य लगाम सुटलेली  मुतारीच्या भिंतीवर मुळव्याधीच्या जाहिराती  किंवा भडव्यांची सुभाषिते नंबरी  युद्धाच्या गप्पा किंवा गल्लीतली लफडी  उघड्यावर न्हाणी म्हणजे फुकट करमणूकी  घरी लपवलीय व्हिस्की लेमनच्या बाटलीत  दूध म्हणून प्यायला फक्त पांढरे पाणी.  चामडीवर गोंदवलेलं तीच नाव लाल शार  त्यात सुबक हार्ट, सापडतंय का शरीरात ?  उधळी लागलेलं तेच घड्याळ पोखरलेल्या गेलेलं आठवणींचं कपाट  सुर्व्यांची कविता, भटांची गझल  उषकाल? म्हणे अमर रहे अफझल  जोरदार निषेध सोशल नेटवर्कवर  किंवा भर सभेत चहाच्या अड्ड्यावर   सुखावलेलं देशप्रेम, नागरिक कर्तव्य पालकाच्या महागड्या जुडीसह तेही कोंबलेलं 

आभास आणि विश्वास दोन्ही शब्द हाती धरून एका गडद अंधाऱ्या खोलीत मी शोधतो काळी  मांजर तीची चाहूल असते प्रचिती आवाज असतो अनुभूती. हे आई नसलेल्या ईश्वरा बद्दल. रात्रीच्या किर्रर्रपणात वाजतो तो गुलमोहर खुळखुळ्याच्या नादात अंधुक करतो अंधाराच्या पुसकट शार रेखांना. तुझ्या केसांचं एक मुलायम स्वप्न गालांना गुदगुल्या करत, ती तेवणारी पणती रात्र भर सांभाळते मिणमिणत बाळ जोतीचं ममतेला पर्याय फक्त ममतेचं. तू आई होतांना तुझा चेहरा बदलतोय कमालीचा मी कौलांना रंग देतोय गेरूचा. बापानं  पावसाआधी छत नीट करावं एव्हडा आदेश नियतीचा.

मी त्याला बघितलं तेव्हा वाटलं ह्यात जगण्यासारखं बरच काही उरलंय . बहुदा जगण्यातली जिज्ञासा नाहीशी झाली असावी किंवा प्रज्ञा जागृत झाली असावी.  हे माझे साधे अनुमान ( निशुल्क )  पण अनुमानाने निष्कर्ष कसे काढणार. तो काचेवर नजरेचे दगड मारतो सगळं सगळं तोडून समोरच्या उंच मजल्यावर तो निशाणा साधतोय की समुद्राच्या अगदी मधोमध लाटांवर वार करतोय,  हे माझे साधे अनुमान ( निशुल्क )  तो म्हणाला मी केवळ पार्थिव शरीरासारखा उरलोय, मी धावणारा दिवस आहे कि न संपणारी रात्र मी शोधतोय माझी संध्याकाळ किंवा पहाट हे इतकं अस्पट्ट बीव्हर झालाय माझा मांजरीचं तोंड असलेला उंदीर ! मी खोदतो फक्त माती जिथं मातीच उरते अंताला. मी म्हणालो:-  सांभाळ ! तो गुढग्यांतून वाकण्या आधी सरळ झाला, तेव्हा अनावर झालेला दोरखंड माझ्याकडे फेकून तो म्हणाला. तुही मणक्यांच्या जोरावर उभा आहेस अधांतरित ही आहेका तुझ्या अस्तींची तुझ्यावर निष्ठा? मी म्हणालो तुझ्या बोलण्याचा काळ चुकतोय मला आज माझा कळतोय. तो म्हणाला बंधाऱ्याच्या पाण्याला शेवाळाची साथ शिवी घालावी इतकाही... तोंडात उरला नाही काथ. मी म्हणालो  बिमा एजंट

हे सारं दोघांचं आहे हे आपण दोघेही म्हणतो. तरीही मी म्हणतो बघ तुला काय आवडतंय तस ! पण पडद्यानं पासून उशीच्या अभ्रात्यांपर्यंत मी माझ्या आवडीचं घ्यायला लावलं हे तुझं म्हणणं. कॉमर्स वाल्यांना सौन्दर्यशास्त्र हि शिकवा असा पत्र शिक्षण मंत्र्यांना पाठवावं असं सारखं वाटतं. असो! मी म्हणतो काहीही असो मला एक फील वेगळा लागतो. हो !म्हणजे अगदी टूथब्रशही तुझ्याच आवडीचे? माझी माघार. मग गिरणीत काम करून पीठाशिवाय रहाणं जमलं नाही म्हणू की वखारीत कोळश्या शिवाय म्हणू . माझे तुझे रंग एकसारखे व्हयला लागले इतका माझा इगो तू पाळला मांजरासारखा आता मला आवडलेल तुला आवडायला लागल हे सगळ्यात वाईट झाल. तू कधी कधी इतरांना सागते इम्प्रोव यौर टेस्ट ! माझ्या खांद्यावर एक पक्षी बसतो , मला तो कावळाच वाटतो. तुला तो बगळा, इतक माझ्या मुळे तू बदलव इतका मीही आजून बदललो नाही ग! 

ती नेहमी म्हणते "मी तुला सांगितल होत". ती म्हणते सगळ काही ऐकलं होत, ती म्हणते एकाच गोष्टीला कितींदा उगाळायचं कित्तींदा एकाच जखमेवर मीठ तरी चोळायच    ती म्हणते कारल्यालाची गोडी असते खरे पणाची ती म्हणते आळशी लोक्कांना किंमत नसते कुठल्याच पणाची ती काही न काही म्हणत असते तेव्हा सगळ ठीक असत उन्हाला उन्हा इतकं भाजता येत असत, पण तिच्या गप्प रहाण्याला मी काय म्हणु कलही केलेल्या मोठ्या गुंडातुन येनारा मुका आवाज कान लाऊन मुद्दाम ऐकावा तसं. तू रात्रीला चांदण्यांच्या ठिपक्यांचे गोंदण देते, मी सकाळी दवाने भिजलेला आसतो. परत तुझ्या आवाजाला बासरीतून फिरावच लागतं, मांजराच्या पिल्लाना चिमटीने उचलावच लागतं, इतक्या मऊ तुझ्या बोटांना पंखही होता येत, इतक्या मऊ बोटांना चिमटाही होता येत. ती नेहमी म्हणते तू काही तरी बोलून मला गप्प करतो माझाच सार चुकल्याच आगदी सहज भासवतो ती नेहमी म्हणत असते तुला माझ म्हणन कधी पटणार नाही. मनीप्लांट ला फुल येणार नाही.

कासवचालीने वळतो अंधार पृथ्वीवर त्याच्या पायखाली तुडवले जातेय  निळंशार आकाश  कमाल आहे  तुमच्या जीवंत हलतही नाही  साधी गवताची पात. 

अश्वारोही दिसत नाही  ऐकू येतात टाप  भोगावे  निर्लज्ज पणे  स्वातंत्र्याचे शाप.    गळून पडतो  झिंगून  अथवा  पृथ्वी फिरून गोल गोल  चक्कर येऊन  शुष्क पिंपळ पानासारखा  गळतो  तो  तेव्हा मावळतीचा  सूर्यही  घुट घुट  दुःख गिळतो.   उभा राहतो  एक दुसरा  तीच मशाल  हाती धरून  पुटपुटतो  अंध म्हणा हवेतर.  हे बघून  तिसरा म्हणतो  तो बघा  ह्यानेच वाटोळं केलं  सगळा अंधार फ़ाडलाय म्हड्यान.  त्यावर  चोथा किंचाळतो तिसर्यावर   हाच तो  ह्याने  शब्द फेकून  आवाज मारलाय.  मग रक्त  का नाही  हातांवर  गळलेला मग  विचारतो  माझ्या पाठीत  कोणी  सूरा खुपसलाय.  अर्धमेल  शरीर माझं  उभं रहावं  इतकं प्रेम  माझं नाही  पायांवर .    

शहरावरचे काळे आकाश कोसळत आहे घरांवर, थेंबांनी नव्हे राखेने . लोक विचारतात ऋतू बदलणार का? कुतूहलाने नव्हे कुत्सितपने. रोज त्याचवेळी त्याच प्लॅटफॉर्मवर पकडतात तीच लोकल, आवडती जागा मिळाली नाही ह्याचही दुःख मिरवतात दिवसभर माणसे. जांघेमधल्या खाजेगत अकारण चिडतात माणसे. अकारन नाक मोठ्यानं शिंकरतात, खोकल्यावर जोराने स्वास घेतात, अकारण खांद्यांतून वाकून चालतात, अकारण इतरांच्या चुका काढतात, अकारण दारू पितात माणसे, अकारण सहवासही करतात माणसे. अकारण जगतोय का आपण? इतकं ठामपणे विचारतात की समोरच्याला लाज वाटावी स्वतःच्या जगण्याची आणि ऋषींसारखी ह्याच्या चेहऱ्यावर दाढी सत्वाची लिफ्ट बंद असली कि जिने चढतांना उतरतांना नाकात शिरतो दुर्गंध, ढेकणा सारखा! चिडक्या माणसांच्या घरांना लटकलीय वटवाघुळे त्यांच्याच चेहऱ्यांची सवयच असते ह्यांना विष्टा साचवण्याची. वारंवार सांगतात मला गरज नाही कुणाची. टोळी जवळ येणाऱ्या नर माकडांना आधी टोळीतल्या नराला पराभूत करावं लागत तेव्हाच मिळतात मादा, खायला ओली कणसे प्रेमाशिवाय संभोगाला तयार होतात ती माणसे . उबेसाठी जिथे तिथे स्पर्श शोधतात माणसे इ

हे हिंदवी स्वराज्याचे वारे हलके होऊन मशिदींच्या हिरव्या झेंड्यांना फडफडत निघून जातंय. गुलाल उधळला जातोय, भगवी पताका नाचत मिरवणूक पुढे जात आहे. रस्त्या काठच्या झोपडीतली मुलं किती उत्साहानं पुढे नाचत आहे ढुंगाणावरच थिगळ पुन्हा फाटत आहे. अजान की बोम्ब काही कळत नाही आहे. घोषणा होत आहे स्वच्छता मोहीम राबवली जाणार आहे झोपड्या तोडून जेष्ठ नागरिकांसाठी बाग बनणार आहे. आपल्या खिडकीतून किती अडचण होतेना हे सगळं बघायला गॅलरी असायला घर पुण्यात असावं लागत हे तुझं उत्तर ( तो टोमणाचं आहे ) गावी बैठं घर आहे, ते लंकेत सोन्याच्या विटां एव्हढंच कामी येतंय छप्पन इंची स्क्रीनचा टीव्ही डिस्काउंट मध्ये मिळेल २६ जानेवारीला ट्रॅव्हल चॅनेल किती छान दिसेल आपल्याला. परवा फूटपाथ वर आक्रमण केलेल्या एका झोपडीत एसी बघितला, लाज वाटली स्वतःची, मग पालिकेची, त्यांच्या कडे विजेचं मीटर आहे. ( बोमला ) तो म्हणतो अच्छे खासे दिखते हो भाव क्यो करते हो ? सब्जी सीधा  नासिक से आया है .  रेल्वे पँट्री बाजूला गटाराच्या पाण्याने  हिरवी झालेली मग अफिमच आहे का? हाकलून लावावे वाटतात रानडुकरे, विचारांची! पण आपल्या कि

एकांताचा पहिल्या भेटीत एकांताचा पहिल्या भेटीत मागच्या सर्वच भेटीनचं ऊन उबदार झालेलं आठवतेना तुला? मुंबईतल्या रटाळवाण्या प्रिन्सेस नेकलेस वर इतर प्रेमी युगलांच्या उद्दात उपस्थित आपणही भेटलो होतो दोन तीनदा, एकदा नेमकी ओहोटी होती, जोडपी अंधाराला लाडावून   क्योबॉइडला जवळ घेत होती. ते खट्याळ पोर ओठांच्या जुळण्या आधीच एक गुलाब मध्ये आणायचा - "दहाला एक" मग त्याचं लाजणं, आपलं हसन. मज्जा ! मग मोरेश्वर दोनशे चार, शांत आणि स्तब्दतेचे क्षण चार मग उगाच हसन, आणि काहीही प्रश्न ज्याचे उत्तर शब्दा पेक्षा छोटं.    पाठीवरचे बंद सोडले जाऊन एका व्यक्तीच अख्ख वजन पेलवणार का ? अश्या धस्स छातीनं उमलत राहिला केवडा मलाही त्या सुघंधान भोवळ आली बहुदा, मी उगाच काही नसतांना तुझ्या गालावरुन पापणी दूर केल्यागत केलं तू ओढणी आवरत माझ्या शर्टचा पोत केलास मुलायम मग अबिदा परवीनच गाणं आवडतं का असं विचारून मी सुफी "पिया " बद्दल बोललो कॉफी पिताना तो हॉरर फिल्म मधला व्हिलन उंच बिल्डिंग वरून पडला तेव्हा हायस झालं. धड धड थांबली. खिडकी खाली मुलांचा

"भाग्यवान" असे गोंदवले भाळावर तेव्हा छपरं होत डोक्यावर  आणि विहिरीला पाणी होतं  कुपन तिरिप असलं तरी उभं होतं.  होती पाचही बोट साबीत, सरळ  घास न सांडवता घेता यावा इतकी  पाच बोटांच्याच सारखे होते पोट,  हागवण हि वर्ष्यातून एकदाच लागायची.  ( हे थोडं अतिरेकीच )  पण माझ्या हातांशिवाय हि आहेत हात  थकलेल्या रात्रींना थोपटणारे  भाकरी न करपता चंद्राचे आकार बनवणारे  ज्या हातांना ओंजळ बनून फक्त देता येतं, असे  भाग्यवान म्हणवुन घेण्याचंही भाग्य होताच  कारण जीभ होती, पदार्थांना शरणगेली असली तरीही  तीला आवरता येणार नाही इतकी सुटलीहि नव्हती  लाळ कश्याही साठी गाळण्या आधी गिळायची सवय होती.  जेव्हढ्या शिव्या यायच्या त्याच्या पेक्षा जास्त ओव्या पाठ होत्या  हे बेरजेचं, नाहीतरी तिरसट बोलून माणसे गमवण्याचे चार अनुभवहि होते.  साध्याच शब्दात लिहायचं असे निर्धार हि होते कविते साठी  शाई ही होती कागद ही होता,  अश्रू पाण्या इतकेच गढूळ,  दुःख कातरणीचा अस्पस्ट तार होते  त्यांना यांना सगळ्यांना काहीही नवखं वाटावं असं नवीन काही नव्हतं  हे साधारणपण भा